Odmiany

Odmiany podstawowe

Odmiany te są dostępne w polskich szkółkach.

Odmiany uzupełniające

Odmiany dostępne w polskich szkółkach

Odmiany mniej znane

Dostępne za granicą lub w kolekcjach

Odmiany męskie (zapylacze)

Odmiany dostępne w szkółkach

Obecnie istnieje duża liczba różnych odmian czy selektów aktinidii ostrolistnej i innych. Poza tym często dostępne są mieszańce pomiędzy różnymi gatunkami. Bardzo często ich uprawa jest podobna a o wyborze tej czy innej odmiany mogą decydować walory owoców (wielkość, kształt, wybarwienie), ich smak (w niewielkim stopniu rozróżniany jednak przez konsumentów ze względu na to iż jest to mało znany owoc) oraz zawartość składników o działaniu  prozdrowotnym (witamina C, polifenole, karotenoidy, minerały). Niektóre odmiany zostały sprawdzone w warunkach plantacji towarowej jednak wiele z nich wymaga dopiero takiej weryfikacji. Wszystkie z nich nadają się do uprawy amatorskiej w ogrodzie przydomowym czy działkowym.

Poniżej przedstawiono w ilustracjach najważniejsze odmiany żeńskie (podstawowe i uzupełniające) obecne na krajowym rynku ogrodniczym oraz mniej znane, istniejące bądź na rynku zagranicznym bądź w kolekcjach badawczych.


Geneva

Odmiana wyselekcjonowana w stacji badawczej w Genewie w stanie New York. Bardzo plenna odmiana o zaokrąglonych owocach ze słabym czerwono-brązowym rumieńcem w miejscach słonecznych. owoce ocienione są praktycznie zielone. Miąższ zielony przy pełnej dojrzałości konsumpcyjnej lekko czerwonawy. Owoce bardzo smaczne z miodowym aromatem. Średnia masa jagód 7-12g. Podstawowa, najwcześniejsza odmiana na plantacje towarowe, która jest powszechnie sadzona w Europie. Niestety owoce mają tendencję do drobnienia, zwłaszcza gdy krzewy rosną na słabszych glebach i są niedostatecznie nawadniane. W okresach dłuższej suszy liście łatwiej zasychają (liście wyraźnie sercowate i mają większą powierzchnię niż innych odmian). Dodatkowym problemem jest podatność owoców na ordzawienia skórki co znacznie zmniejsza ich jakość handlową. Odmiana aby dać zadowalające efekty wymaga umiejętnej uprawy (efektywne zapylanie kwiatów, osłonięte stanowisko).


Weiki (= ‘Bayern Kiwi’) 

Odmiana pochodzenia niemieckiego. Wyselekcjonowana w Uniwersytecie Technicznym w Monachium. Rośliny rosną bardzo silnie i wykazują dobrą wytrzymałość na okresową suszę. Owoce cylindryczne, do 3,5 cm długości i średniej masie 7–12 g, lekko bocznie spłaszczone z charakterystycznym czerwono-wiśniowym rumieńcem pokrywającym często znaczną część skórki owocu (w miejscach nasłonecznionych). Miąższ zielony. Owoce bardzo smaczne,  słodko kwaskowate o przyjemnym aromacie. Podstawowa, późna odmiana na plantacje towarowe, bardzo plenna i mniej wymagająca co do gleby niż ‘Geneva’. Dojrzewa w październiku jednak dojrzałość zbiorczą osiąga w połowie września. W Polsce dostępna także pod nazwą ‘Bayern Kiwi’. Krzewy rosną bardzo silnie i wymagają intensywnego cięcia zimowego oraz letniego. Rośliny należy sadzić w rzędzie co 4m.


Ananasnaya (= ‘Anna’)

Odmiana nieznanego pochodzenia, do USA trafiła z Belgii w 1970 roku skąd dalej rozprzestrzeniła się na inne kraje. Odmiana ta jest obecnie traktowana jako standard. Uprawiana na znacznej powierzchni w Stanach Zjednoczonych oraz w Chile i niektórych innych krajach. Pod względem morfologicznym, wymagań siedliskowych oraz plenności jest to odmiana bardzo podobna do ‘Weiki’. Obie są trudno rozróżnialne. Owoce tej odmiany mają intensywniejszy i bardziej czerwony rumieniec choć zaznacza się to na owocach bardziej nasłonecznionych. Podobnie jak ‘Weiki’  jest to podstawowa późna odmiana na plantacje towarowe, bardzo plenna.


Jumbo (= ‘Jumbo Verde’)

Odmiana pochodzenia Włoszech choć jej wcześniejsza historia nie jest do końca znana. Niekiedy sądzi się, że wcześniej do Włoch trafiła z Rosji. Obecnie na rynku  europejskim istnieje kilka identycznie wyglądających  odmian o innych nazwach (np. ‘Ambrosia’, ‘Michigan’). Wyróżnia się bardzo dużymi, wyraźnie wydłużonymi i bocznie spłaszczonymi owocami o jednorodnym zielonym zabarwieniu. Mniej plenna niż poprzednie i później wchodzi w plonowanie. Spośród powszechnie dostępnych odmian ma największe owoce, masa jagód może sięgać nawet 20g (średnio 10–14g). Odmiana o zmiennej zdolności dopasowania się do siedliska. W niektórych lokalizacjach rośnie bardzo dobrze podczas gdy w innych bardzo słabo. Przed posadzeniem na plantacji wskazana jest  ocena jej adaptacji do danych warunków siedliskowych. Doskonała odmiana amatorska do ogrodów.


Bingo

Odmiana wyhodowana w SGGW w Warszawie. Powstała przez skrzyżowanie odmiany żeńskiej rodzącej czerwone owoce z męską A. arguta var. arguta. Krzewy rosną średnio silnie. Owoce wydłużone i wyraźnie bocznie spłaszczone o średniej masie 8-14g. Skórka jasnozielona pokryta silnym różowo-czerwonym rumieńcem. Miąższ zielony w stanie pełnej dojrzałości żółty. Skórka delikatna i podatna na otarcia w przypadku silnych wiatrów (wskazane stanowiska osłonięte). Odmiana plenna. Owoce bardzo smaczne o wysokiej zawartości witaminy C i związków fenolowych oraz posiadają silne działanie przeciwrodnikowe (wyższe niż wiele odmian A. arguta). Wymaga żyźniejszych stanowisk niż odmiany Geneva czy Weiki oraz gęstszej rozstawy sadzenia. Odmiana zarejestrowana w COBORU i chroniona (właścicielem odmiany jest SGGW). Produkowana i sprzedawana na prawach licencji wyłącznie przez szkółkę Clematis – Źródło Dobrych Pnączy z Pruszkowa k. Warszawy.


Scarlet September Kiwi

Polska odmiana wyhodowana przez Mirosława Zaniewskiego. Owoce walcowate, wyraźnie wydłużone. Skórka i miąższ owoców dojrzałych wiśniowo-czerwony.  Owoce średniej wielkości (ok. 6-8g) z tendencją do drobnienie przy obfitszym plonowaniu. Odmiana bardzo wczesna. Dojrzewa w podobnym okresie co odmiana ‘Geneva’ lub nieco wcześniej (zależnie od przebiegu pogody danego roku). Owoce bardzo smaczne słodko-kwaskowate. Wykazuje wrażliwość na wyższe pH podłoża (chloroza). Wymaga sprawdzenia w warunkach plantacji towarowej. Odmiana wyróżniona na wystawie w Moskwie tak samo jak Bingo.


Domino

Odmiana wyselekcjonowana z nasion A. arguta var. arguta w SGGW. Krzew rośnie silnie. Owoce duże (10-14g), kuliste z lekkim brązowo-czerwonym rumieńcem. Dobrze nasłonecznione owoce są żółtawe. Miąższ zielony. Owoce bardzo atrakcyjne i smaczne z miodowym aromatem. Roślina średnio plenna, bardzo późno dojrzewająca (dobre uzupełnienie asortymentu odmian). Owoc dobrze się przechowuje. Bardzo cenna odmiana o duży potencjale jako roślina produkcyjna jednak wymaga potwierdzenia w badaniach polowych.


Hardy Red

Odmiana niegdyś klasyfikowana jako należąca do aktinidii purpurowej (A. purpurea) pochodząca z USA. Według najnowszej systematyki należy ją uznać jako odmianę aktinidii ostrolistnej (A. arguta). Krzew rośnie silnie, podobnie jak większość odmian A. arguta. Wykazuje jednak wrażliwość  na wyższy odczyn gleby i dość szybko reagują chlorozą liści. Owoce wydłużone, do 3,5 cm długości, lekko spłaszczone całkowicie wiśniowo-czerwone. Miąższ czerwony, mniej słodki bardziej kwaskowaty, dość smaczny. Owoce wybarwiają się w końcowej fazie dojrzewania (gdy miękną).


Purpurna Sadowa (Purpurnaja Sadowaja)

Bardzo plenna silnie rosnąca odmiana ukraińska. Owoce średniej wielkości, walcowate, wydłużone o masie 8-11g. Przy wyższym plonie owoce drobnieją. Skórka i miąższ dojrzałych owoców wiśniowo-czerwony. Smak słodko-kwaskowaty bez wyraźnego aromatu (nieco korzenne). Odmiana późno dojrzewająca we wrześniu-październiku. Owoc wybarwia się dopiero w pełni dojrzałości, gdy jest miękki. Odmiana ceniona na Ukrainie, bardzo plenna (do 20-25kg/krzew). nieco wrażliwsza na silny mróz.


Ken’s Red  (A. arguta ‚Cordifolia’  i A. melanandra)

Odmiana mieszańcowa wyhodowana w Nowej Zelandii przez Kena Nobbsa. Krzew rośnie średnio silnie. Liście ma wąskie wydłużone i jasne od spodniej strony. Ogonki wyraźnie różowo-czerwone. Młode pędy i liście wyraźnie brązowoczerwone, szybko zieleniejące. Owoce duże (do 3,5 – 4 cm dł.), cylindryczne i lekko spłaszczone; w pełni dojrzałe brązowoczerwone z wyraźnym zakończeniem o średniej masie 10-14g (maks do 17g). W fazie dojrzałości konsumpcyjnej owoce mają wiśniowo-czerwoną skórkę oraz miąższ. Są bardzo smaczne. Wybarwienie następuje dopiero gdy owoce są miękkie. Kolor nie zawsze jest atrakcyjny. Wytrzymałość na mróz nieco niższa niż odmian A. arguta. W niektóre lata owoce po dojrzeniu mogą się łatwo obsypywać.


Issai (A. arguta × A. polygama)

Plenna odmiana pochodząca z Japonii. Roślina zdecydowanie słabiej rosnąca niż A. arguta, o mniejszej mrozoodporności (do –23oC). Liście bardziej wydłużone i silniej owłosione (zwłaszcza młode). Ogonki liściowe zawsze zielone. Pora kwitnienia późniejsza niż A. arguta. (o około 10 dni). Owoce zielone, niewielkie do 2 – 2,5 cm długości, cylindryczne, wąskie o masie 4 – 9 g. Dojrzewają późno, w październiku, nie zawsze zdążą dojrzeć przed nadejściem przymrozków. Miąższ zielony bardzo aromatyczny, mniej słodszy niż A. arguta. Zawiera więcej Wit C niż większość odmian A. arguta (150 – 230 mg/100 g ś.m.). Interesującą cechą jest zawiązywanie owoców już  przez bardzo młode rośliny (często nawet jeszcze w doniczkach). Uważana za samopłodną (partenokarpiczną) jednak zapylenie powoduje wytwarzanie znacznie większych owoców.


 

Rima

Odmiana otrzymana w Ogrodzie Botanicznym w Kijowie na Ukrainie ze skrzyżowania A. arguta ‘Sentiabrskaja’  i A. arguta var. purpurea. Jagody średniej wielkości zaokrąglone, lekko spłaszczone o średniej masie 5-8g. Skórka i miąższ zielone, w pełni dojrzałe często delikatnie zaczerwienione. Skórka pokryta delikatnym „woskowym” nalotem. Smak owoców przyjemny słodko-kwaśny z silnym aromatem ananasa. Odmiana plenna (do 10-12kg z krzewu).


Kijewska Krupnopłodna (Kijewskaja Krupnopłodnaja)

Odmiana pochodząca ze skrzyżowania A. arguta var. arguta i A. arguta var. purpurea, wyselekcjonowana w 1981 roku w Ogrodzie Botanicznym w Kijowie na Ukrainie. Krzewy rosną silnie i są plenne. Liście silnie wydłużone, wąskie. Ogonki liściowe zielone. Jagody duże i bardzo duże o masie 12-19g, walcowate, silnie spłaszczone. Skórka i miąższ zielone, bez rumieńca. Dojrzewa w drugiej połowie września i w październiku. Owoce są mało wytrzymałe na transport i raczej nadają się do szybkiego spożycia.


Oryginalna (Oryginalnaja)

Odmiana otrzymana w Ogrodzie Botanicznym w Kijowie na Ukrainie. Pochodzi z tych samych rodziców co ‘Kijewska Krupnopłodna’. Liście wydłużone, ogonki całkowicie zielone.  Jagody są silnie wydłużone, cylindryczne, o masie 14-16g. Skórka i miąższ zielone, bez rumieńca. Owoce smaczne słodko-kwaskowate ale bez wyraźnego aromatu. Odmiana plenna (powyżej 10kg/krzew).


Meader

Odmiana amerykańskiego pochodzenia otrzymana przez prof Meadera. Krzewy rosną silnie. Owoce kuliste i lekko spłaszczone średniej wielkości o średniej masie 7-9g.  Skórka i miąższ barwy zielonej, niemal bez rumieńca. Owoce dojrzewają bardzo wcześnie, jeszcze przed odmianą ‘Geneva’. Smak owoców jest słodko-kwaskowaty z wyraźnym aromatem. Owoce są uważane za bardzo smaczne. Plenność krzewów średnia. Ciekawa bardzo wczesna odmiana wymaga jednak szerszego sprawdzenia w naszych warunkach klimatycznych.


Tanny

Autorem odmiany jest Kristian de Kezel z Belgii. Została wyselekcjonowana jako siewka odmiany ‘Ken’s Red’. Wyróżnia się jednak od niej zieloną barwą zarówno miąższu jak i skórki. Odmiana późno dojrzewająca i nie obsypująca się. Owoce średniej wielkości o masie 8-10g walcowate z wyraźnym zwężeniem w części wierzchołkowej. Bardzo smaczne. Odmiana o średniej sile wzrostu i dobrej odporności na mróz.


74-8

Odmiana (o numerze hodowlanym) otrzymana w USDA w Chico (California). Owoce cylindryczne, całkowicie zielone bez rumieńca. Miąższ także zielony, smaczny. Masa jagód 7-10g. Plenność krzewów wysoka.


Poza wyżej opisanymi odmianami żeńskimi jest jeszcze duża liczba innych odmian. Znaczna część z nich znajduje się w kolekcji Katedry Ochrony Środowiska SGGW i jest przedmiotem badań. Zapewne w przyszłości pojawią się kolejne odmiany, które po sprawdzeniu zostaną zakwalifikowane jako przydatne do upraw komercyjnych. Wszystkie z nich bez zastrzeżeń nadają się do uprawy amatorskiej. O wyborze którejś z odmian decydować powinny jedynie preferencje osób chcących je uprawiać co do wielkości, kształtu, barwy i smaku owoców.


Należy pamiętać, iż w celu uzyskania owoców należy obok krzewów żeńskich sadzić także męskie (dostępne są np. odmiany: ‘Weiki’ męska, ‘Male’ , ‘Joker’ , ‘Nostino’ ). Odmiana ‘Weiki’ , ‘Nostino’ są odmianami później kwitnącymi (dobre zapylacze dla ‘Weiki’ , ‘Anna’ , ‘Geneva’ ). Z kolei ‘Male’ i ‘Joker’ zakwitają nieco wcześniej i są dobrymi zapylaczami dla ‘Bingo’ , ‘Jumbo’ czy ‘Scarlet September Kiwi’.